Gerçekten bir skandal değildi. Ne kan vardı ne de fidye. Federico Caffè figürü etrafında dönen gizem, derin bir vakarla heyecanlandırmaya devam ediyor. Tüm hayatını üniversiteye adayan iktisat profesörü, ailesi öğrencileriydi ve müzik ve tek başına kitap okumaktan başka hobisi yoktu. Caffè kariyerinin sona ermesine dayanamadı ve alçakgönüllülük ve ihtiyatla, 15 Nisan'da, 25 yıl önce, 73 yaşındayken, ondan geriye kalanın profesör figürü olduğuna karar verdi.
Caffé'nin yakın bir arkadaşı ve en sevdiği öğrencilerinden birinin oğlu olan Ulusal Araştırma Merkezi (Cnr) müdürü Daniele Archibugi, ortadan kaybolduğu haberini ilk duyan yakın arkadaş grubunun bir parçasıydı ve 5 gün boyunca onu tekrar bulma umuduyla başkentin her köşesinde aradılar. Archibugi ancak 20 Nisan 1987 Pazar günü kamuoyuna haber vermek için Ansa'ya gitti. O zamandan beri her şey yazıldı ve bazen birkaç aydır şiddetli depresyondan muzdarip olan ve birçok kişi intiharından şüphelenilen profesörün figürünü lekeledi.
Caffè'nin eski öğrencisi, o anları yeniden yaşamak için ustasının gizeminde sahneden zarif bir çıkış görüyor. "Federico'yu ders verirken yüzündeki gülümsemeyle hatırlamayı tercih ederim. Ancak sandalyenin arkasındayken gerçekten oydu: Olağanüstü bir hassasiyete sahip ve tüm sosyal sınıflardan insanları rahat hissettirebilen olağanüstü bir adam". Keynes'in düşüncesini İtalya'da yayan ilk iktisatçılardan biri olan Caffè, aynı zamanda Avrupa Merkez Bankası başkanı Mario Draghi ve İtalya Bankası başkanı Ignazio'nun öğretim görevlisiydi. Visko. “Draghi'ye büyük saygısı vardı, daha 29 yaşındayken 'Draghi bir Ejderha' dedi. Tüm öğrencileri onu sevgiyle anıyor. Herkesin sahip olmak isteyeceği bir öğretmendi.”
İLKÇevrimiçi – Profesör, 15 Nisan 1987 Çarşamba günü hakkında ne hatırlıyorsunuz?
Arkebüzler – Nasıl davranacağını bilememenin ıstırabı. Federico'nun diğer birkaç öğrencisi ve torunlarıyla birlikte, kamuoyuna karşı nasıl davranacağımız ikileminin saldırısına uğradık. Haberi ifşa etmiş olsaydık, birçok kişi onu arardı. Ama öte yandan sağlık sorunlarını gizlemek ve onu bulsaydık topluma yeniden kazandırmamız daha zor olacaktı. Dahası, şüphelendiğimiz gibi intihara teşebbüs ediyorsa, bulunma kaygısıyla bir an önce ölümü arama riski vardı. Bu yüzden ilk başta bunu sadece polise ilettik.
İLKÇevrimiçi – Ama sonunda haberi basına vermek zorunda kaldınız.
Arkebüzler – Evet ve gazeteciler -lanet olası cins- her zaman skandal peşinde olmuştur. Yine Caffé'nin bir öğrencisi olan Marco Ruffolo, Repubblica'daki ilk makaleyi yazdığında, onu dramatize etmesini istediler. Ve o zamandan beri, Caffè'nin ortadan kaybolmasının nedenleri hakkında alay konusu olana kadar her şey yazıldı. Bir gizem havasını korumayı ve onun olağanüstü kişiliğini anlatmayı tercih ederim.
İLKÇevrimiçi – Ama hikaye hakkında bir hipotez kurmuş olacaksın.
Arkebüzler Almak ister miyim bilmiyorum. Ancak, temelde iki hipotez olduğunu düşünüyorum. En trajik olanı ise kendi canına kıymasıdır. Ya da bir manastıra ya da gizli bir topluluğa sığınmış olabilir. Her neyse, biri ona yardım etmiş olmalı. Birinin cesedini ölümden saklamak zordur, eğer intihar etmiş olsaydı cesedinin bulunması gerekirdi ve bir kişinin sizin canınızı almaktansa toplumdan kaybolmanıza yardım etmesi daha kolaydır. Bir topluluğa geri çekilme durumunda, bir manastıra girip girmediğini doğrulamamıza yardım eden Aziz Petrus Kanonu olan bir amcam vardı. Bir sürü araştırma yaptık ama bizi hiçbir şeye yönlendirmediler.
İLKÇevrimiçi – Ona kim yardım edebilirdi?
Arkebüzler – Caffé çok çekingendi, içine kapanıktı, içine kapanıktı. Fizyonomisi bunun aynasıydı: kısa boylu, küçük ve kapalı omuzlu, hafif bir utanç belirtisi. Arkadaşlarıyla ikili ilişkileri vardı, ikişer ikişer. Yani özel bir ilişkisi olan ve kaçmasına yardım eden birini gözden kaçırmış olmamız mümkün. Ama Federico şimdiye kadar 98 yaşında olacaktı. Hâlâ hayatta olması pek olası değil. Onun ölümünü gerçekten sorgulamamız gerekip gerekmediğini merak ediyorum. Ortadan kaybolmasının her zaman bir sır olarak kalacağını kabul etmek ve yapmayı tercih ettiği şeyi yapmayı başardığı için şapka çıkarmak uygun olmaz mıydı?
İLKÇevrimiçi – Onu nasıl hatırlamayı seviyorsun? Maestro Caffè'nin bize bıraktığı ana miras neydi?
Arkebüzler – Onu ders verirken hayal etmeyi seviyorum. Tek başına, bir sandalyenin arkasında kendini dönüştürdü. Yüz kasları hafif bir gülümsemeyle eridi, bu onu karakterize eden güçlü kendi kendine ironinin bir işaretiydi; omuzları yeni keşfettiği özgüvenle açıldı. Bir bacağını sandalyeye büküp oturdu, ona güç veren ve kendini rahat hissettiren küçük boyuna fazladan 3-4 cm ekledi. Onu böyle, öğrencilerle sohbet ederken yüzündeki gülümsemeyle hatırlamayı seviyorum. Çünkü onlar bunu bilmiyorlardı ama o öğrencilerine her zamankinden daha çok ihtiyaç duyuyordu.
İLKÇevrimiçi – Tüm öğrencilerin sahip olmak isteyeceği bir profesördü. Öğrencileri arasında Mario Draghi ve Ignazio Visco kötü şöhretleriyle öne çıkıyor. Profesör, çırağı tarafından uygulanan ekonomi politikası hakkında ne derdi?
Arkebüzler – Federico'nun kalbi her zaman sola çarpmıştır, muhtemelen daha genişleyici bir para politikasından yana olacaktır. Ama Mario Draghi'yi iyi tanıyorum ve insani düzeyde her ikisinin de çok benzer iki özelliği olduğunu söyleyebilirim: kişisel mahremiyet ve sosyal konumu ne olursa olsun herkese karşı insani yakınlık. Caffé gibi Draghi de son derece hassas bir insan. Ancak Federico her zaman kendinden çok başkalarına odaklanmıştır. Muazzam bir doğurtma yeteneği vardı ve uzun bir müritler silsilesinin Sokrates'i olarak onu hatırlamak istiyorum.
